وقتی لوگوهای معروف و موفق رو می‌بینیم مثل لوگوی استقلال، ممکنه به این فکر کنیم که اولش چطور بودن؟ آیا همونطور که اول طراحی شدند، باقی موندن یا تغییراتی روشون ایجاد شده؟
از چه تکنیکی استفاده کردند که موجب شده است این‌گونه در ذهن مردم ماندگار شوند؟ با پاسخ به این سؤالات می‌توانیم بهتر به فوت کوزه‌گری طراحی لوگو آشنا شویم و حتی دیگر لوگوها را نیز بررسی کنیم.
ما در این مقاله در رابطه با تاریخچه لوگو استقلال صحبت می‌کنیم. سعی ما این است که شما بعد از این مقاله با تیم استقلال، لوگوی آن، تاریخچه آن و افرادی تأثیرگذار در این تیم آشنا شوید.
تأسیس (۱۳۲۴-۱۳۵۷)
باشگاه فوتبال استقلال در ۴ مهر ۱۳۲۴ توسط گروهی از جوان دوستدار ورزش تأسیس شد. رهبر این گروه میرزاحسن نبوی بود و با هم تصمیم به ایجاد یک باشگاه ورزشی گرفتند.
این باشگاه را ابتدا به‌منظور باشگاه دوچرخه‌سواری تأسیس کردند و بعد به فعالیت‌های ورزشی دیگری از جمله فوتبال روی آوردند.
نام این باشگاه در آن زمان با عنوان «باشگاه تاج» شناخته می‌شد.
این باشگاه به‌سرعت بین مردم محبوب شد و به یک رقیب مهم برای تیم های فوتبال تبدیل شد.
تاریخچه لوگو باشگاه استقلال
لوگو استقلال در مقایسه با لوگوهای دیگر تغییرات بیشتری داشته است. از سال ۱۳۲۴ که اولین‌بار این باشگاه لوگوی خود را نشان داد تا اکنون ۱۰ مرتبه لوگوی تیم خود را به علت‌های مختلف تغییر داده است.
لوگوی اول
ازآنجایی‌که در سال ۱۳۲۴ دوچرخه‌سواری ورزش مورد علاقه بسیاری از مردم بود، این باشگاه فعالیت خود را با این ورزش آغاز کرد.
طبیعی است که طراحی لوگوی ورزشی، متأثر از هدف باشگاه ورزشی است، به همین خاطر باشگاه استقلال اولین در لوگوی خود از نماد مردی دوچرخه‌سوار در یک قاب استفاده کرد که تا حدود سال ۱۳۲۸ تغییر نکرد.
در تصاویر کمی که از آن دوران باقی‌مانده است می‌توان این لوگو را مشاهده کرد. عکس زیر مربوط به سال ۱۳۲۶ است.
لوگوی دوم
لوگوی دوم با عنوان «استقلال تاج» شناخته می‌شد. این لوگو زمانی طراحی شد که نام باشگاه را «تاج» گذاشتند. بر اساس تاج، کلاه پهلوی طراحی شد و از سال ۱۳۲۸ تا سال ۱۳۵۷ روی پیراهن بازیکنان بود.
لوگو استقلال به این صورت طراحی شده بود که تاج پهلوی در وسط بود و از هر دو طرف دو حلقه تو خالی بود.در حلقه اول از سمت راست دو حرف «تا» و در حلقه اول از سمت چپ دو حرف «ج» نوشته شده بود.
پایین لوگو «TAJ» نوشته شده بود. این لوگو تا زمان انقلاب و به مدت ۳۰ سال تغییر نکرد. یکی از بزرگ‌ترین افتخارات استقلال، قهرمانی آسیا در این سال‌ها رخ داد.
در سال ۱۹۷۰ وقتی که ایرانیان برای اولین‌بار در مسابقات جهانی شرکت کرده بودند، توانستند موفق به کسب مقام قهرمانی شوند. بعدازاین حضور، برای اولین‌بار نام ایرانی‌ها به‌عنوان قهرمان یک جام بین‌المللی در تاریخ ثبت شد.
لوگوی سوم
لوگوی سوم این باشگاه، مربوط به بعد از پیروزی انقلاب اسلامی است. بعد از پیروزی انقلاب، تیم تاج دیگر نتوانست در رقابت‌ها شرکت کند، به همین خاطر خیلی زود نام تیم را تغییر دادند. اسمی که سران این باشگاه انتخاب کردند، متناسب با شعار انقلاب بود.
کلمه «استقلال» را از کلمات این شعار انتخاب کردند. همچنان لوگو استقلال همان لوگوی قبلی بود، وقتی که دیدند لوگو باید تغییر کند و این افراد هیچ اقدامی را تدارک ندیده‌اند یک‌پارچه طراحی کردند که روی آن نوشته شده بود «استقلال»، این پارچه را بررسی پیراهن بازیکنان نصب کردند.
لوگوی چهارم
درواقع استقلال لوگوی چهارم ندارد، دوره چهارم دارد. دوره بی لوگویی! ازآنجایی‌که بعد از انقلاب این تیم درگیری‌های زیادی داشتند، طراحی لوگو در اولویت آخرشان قرار گرفته بود. در سال ۱۳۵۹ تیم استقلال بدون لوگو به میدان مسابقات رفت.
لباس آن‌ها سفید، با سه خط روی آستین‌ها به رنگ آبی بود. مشخص نیست این پیراهن از چه برندی بوده است، اما هیچ نوشته‌ای نداشت. استقلال در این سال‌ها روزهای سختی را پشت سر می‌گذاشت.
لوگوی پنجم
وقتی این لوگو را مشاهده می‌کنید، به‌احتمال خیلی زیاد گمان می‌کنید بساط این لوگو خیلی زود برچیده شد. این لوگو عجیب‌ترین لوگوی استقلال است. بهتر است بگوییم عجیب‌ترین لوگو ورزشی که در تاریخ ایران می‌توانید ببینید همین لوگو است.
در این لوگو شعار «استقلال آزادی جمهوری اسلامی» نوشته شده بود. در بالای این لوگو نمادی از آتش بود و دستی به نماد پیروزی در دل لوگو جای گرفته بود.
این لوگو نسبت به لوگوهای دیگر استقلال شلوغ‌تر است و بیشتر شما را به یاد یک تصویر انقلابی می‌اندازد تا یک لوگو ورزشی! لوگوی عجیب‌وغریب استقلال از سال ۱۳۶۰ تا سال ۱۳۶۲ روی پیراهن استقلال جا خشک کرده بود.
لوگوی ششم
به مدت هشت سال، لوگوی بعدی استقلال روی پیراهن بازیکنانش حاکمیت می‌کرد. زمانی که دیدند لوگویی که طراحی کردند، چندان با یک تیم ورزشی همخوانی ندارد. سران این باشگاه تصمیم گرفتند که یک لوگوی جدید طراحی کنند.
آن‌ها قصد داشتند لوگویشان هم نمادی از ورزش باشد و هم انقلاب اسلامی را نشان دهد. به همین خاطر از یک پرنده در طراحی خود استفاده کردند که نمادی از آزادی است. بال‌های این پرنده به‌قدری زیبا با اهداف انقلاب سازگاری داشت که کلمه «الله» را خیلی سریع به ذهن بیننده متبادر می‌کرد.
بالای این پرنده و بین بال‌هایش یک دایره طراحی کرده بودند، پایین این دایره از اشکال پنج‌ضلعی استفاده شده بود، این طراحی مشخص می‌کرد لوگو برای یک تیم فوتبال است، زیرا همان‌طور که می‌دانید توپ فوتبال با اضلاع پنج‌ضلعی سیاه‌وسفید شناخته می‌شود.
بالای دایره نیز با فونتی زیبا کلمه «استقلال» را نوشته بودند. یکی از اشتیاق‌های ما این است که بدانیم این لوگو، طراحی دست کدام هنرمند است.
لوگوی هفتم
این لوگو نیز جز موفق‌ترین لوگوهای استقلال است. سران استقلال تصمیم گرفتند، لوگوی تیم را کمی مفهومی‌تر کنند. معاون آن روزهای باشگاه استقلال در مصاحبه‌ای بیان کرد که چیزی قریب به ۳۰۰ لوگو در دست داشتند که به ۳ لوگو می‌رسند، درنهایت تصمیم می‌گیرند یک لوگو را به‌عنوان لوگوی استقلال روی پیراهن بازیکنان چاپ کنند.
جالب است بدین از سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۳۷۹ بازیکنان این لوگو را روی پیراهن خود حمل می‌کردند، نکته جالب این است که یک سال استقلال لوگوی دیگری داشت و دوباره از سال ۱۳۸۰ به مدت ۶ سال، یعنی تا سال ۱۳۸۶ به همراهی بازیکنان استقلال پرداخت.
این لوگو نمادی از گذشته تیم است، ۳ حلقه در داخل لوگو، حلقه اول تو پر و آبی کم‌رنگ و دو حلقه دیگر توخالی بود. از حلقه اول دنباله آبی‌رنگی به سمت بالا طراحی شده بود. این لوگو استقلال یکی از مرموزترین لوگوهای این تیم است که معلوم می‌کند بافکر و هدف خاصی انتخاب شده است.
دومین قهرمانی تیم استقلال در سال ۱۳۷۰ با پیروزی این تیم در مقابل تیم لیائو تونیک چین رقم خورد. این یعنی، قهرمانی دوم زمانی رخ داد که دوران این لوگوی زیبا بود.
لوگوی هشتم
در زمان معرفی لوگوی هفتم، بیان کردیم که استقلال یک سال لوگوی دیگری داشت. این لوگو در سال ۱۳۷۹ جایگزین لوگوی هفتم شد. لوگوی موردبحث به‌گونه‌ای طراحی شده بود که یک دلفین در دل قالبی آبی‌رنگ از میان آبی برخاسته بود و گویی با توپ فوتبال در حال بازی بود.
قالب جالبی دارد و پایین لوگو در یک قاب مجزا به رنگ آبی، کلمه «استقلال» با فونتی مشخص و به رنگ آبی نوشته شده بود. چون این طراحی با اهداف تیم استقلال همخوانی نداشت یک سال بیشتر روی پیراهن بازیکنان دوام نیاورد.
هاشمی‌نسب، بازیکن معروف استقلال که هنوز هم طرف‌داران زیادی دارد در این سال موفق شد گل دربی را بزند، هرچند در پایان بازی مساوی تمام شد.
برای اینکه کمی استراحت ذهنی داشته باشیم خاطره آن گل را از زبان ناصر ابراهیمی بخوانیم. ایشان بیان کردند که وقتی مهدی هاشمی‌نسب گل زد، جلوی نیمکتشان غش کرده. ناصر ابراهیمی به شوخی به او گفته است:
(مهدی قیم‌ها هرکسی غش می‌کرد، با چاقو دورش را خط می‌کشیدند. پاشو بازی‌ات را بکن.) بنا بر گفته‌های ناصر ابراهیمی بعد از آن حرف مهدی هاشمی‌نسب به زمین‌بازی بر می‌گردد.
لوگوی نهم
آخرین لوگو استقلال در دوران علی فتح‌الله‌زاده یعنی سال ۱۳۸۶ کامل شد. همان لوگوی هفتم کامل‌تر کردند. بالای آن دو ستاره به‌عنوان نمادی از قهرمانی استقلال قرار دادند. در دل این لوگو کلمه «استقلال» را اضافه کردند.
از همه جالب‌تر که سال تأسیس را به میلادی و خورشیدی به آن اضافه کردند. این لوگو تا امروز هم دوام آورده است و به نظر می‌رسد تا زمان‌های طولانی قصد تغییر لوگو را ندارند.
تاریخچه‌ای کوتاه از افراد مهم استقلال
- پرویز خسروانی: در دهه ۱۳۲۰ یکی از تصمیم‌گیرندگان این تیم بود و بنیان‌گذار باشگاه تاج است.
- ناصر حجازی: دروازه‌بان بازی‌های ایران – آسیا بود که علاوه بر بازی به‌عنوان مربی هم در تاریخ این تیم درخشیده است.
- منصور پورحیدری: هم به‌عنوان بازیکن و هم به‌عنوان مدیر و مربی یکی ستاره‌های این تیم است.
- علی فتح‌الله‌زاده: از مدیران مهم این تیم است و در چندید دوره مدیرعاملی استقلال را پذیرفته بود.
- علی پروین: یکی از برترین مدافعان فوتبال ایران است که در دهه ۴۰ خوش درخشید.
- فرهاد مجیدی: از جمله مدافعان معروف فوتبال استقلال و ایران است.
- جواد زرینچه: به‌عنوان کاپیتان تیم استقلال در افتخارات این تیم تأثیرگذار بود.
- پژمان منتظری: او به‌عنوان ستون دفاعی تیم استقلال شناخته می‌شد و باعث افتخارات زیادی شده بود.
- امیر قلعه نویی: از جمله مربیانی که در چند دوره باعث موفقیت تیم استقلال شد.
سخن آخر
ما در این مقاله سعی کردیم با بیانی جامع لوگو استقلال را از روز تأسیس تا امروز بررسی کنیم. در انتها به معرفی برخی از افراد تأثیرگذار در این تیم پرداختیم. به نظر شما کدام یک از لوگوهای استقلال جذاب تر بوده است ؟
کدام یک اصول یک لوگوی خوب را رعایت کرده است؟ از شما می‌خواهیم اگر عکسی از هر دوره استقلال دارید که لوگوی تیم در آن واضح است را با ما به اشتراک بگذارید.